Saturday, August 28, 2010

Жинхэнэ хайр



Нэгэн мэргэн хүнээс ийнхүү асуужээ.
-Хайртай гэдгээ зөвхөн хэлдэг хүн, хайртай гэдгээ үйлдлээрээ харуулдаг хүмүүсийн хооронд ямар ялгаа байдаг вэ?"
-За би танд харуулъя
Эхлээд зөвхөн хайртай гэж хэлдэг хүмүүсийг дуудаж оруулан, сандал дээр суулгав. Бгүд суудлаа эзэлсэн байлаа. Удалгүй тэдэнд тавагтай халуун шөл өгөв. Мөн нэг метрийн урттай халбага өгчээ. Тэгээд "Шөлийг уухдаа зөвхөн халбагны ишний үзүүр хэсгээс барьж, халбагадаж уух ёстой" гэсэн нөхцөл тавив. Ингээд хүмүүс уух гэж оролдож эхэллээ. Гэтэл юу болсон гээч? Халбаганы иш нь урт учраас асган цутгасаар хэн нь шөлнөөс ууж чадсангүй. Ингээд бүгд бүтэлгүйтэж өрөөнөөс гарцгаав. Дараа нь хайрын үнэ цэнийг мэддэг хүмүүсийг дууджээ. Энэ удаа царайнд нь гэрэл тодорсон, нүд нь хайраар гэрэлтсэн хүмүүс орж ирлээ. Бүгд суусны дараа шөл уух нөхцөлийг тайлбарлаж өгөв. Харин тэд урт халбагаараа шөлийг хутгаж аваад эсрэг талдаа сууж байгаа хүнд өгч байлаа. Ийнхүү бүгд нэг нэгийгээ хооллож дуусаад, талархан гарчээ. Энэ үед мэргэн ухаантан "Хэн зөвхөн өөрийгөө бодож, өөрийгөө цатгахыг хүснэ, тэр хүн хоосон үлдэх болно. Харин хэн хажууд байгаа хүнээ бодож, түүнд өгнө, тэр хүн эргээд түүнээс авч, хэн нь гомдохгүй үлдэнэ. Үнэндээ авахаас илүү өгөх нь ерөөлтэй" гэж хэлэв.


Гэр бүл-Аз жаргал сэтгүүлээс...
READ MORE - Жинхэнэ хайр

Thursday, August 26, 2010

Гарын арван хууль




Нэг
Хүний мөрийг цохих бус
Илж урамшуулахад ашиглаарай.

Хоёр
Цохиж, шарх үлдээхэд бус
Эмчилж, эдгээхэд зориулаарай.

Гурав
Буруу зүйлд сунгалгүй
Халуун дотноор атгахад хэрэглээрэй.

Дөрөв
Мөрийтэй тоглоом эсвэл арга зальд бус
Бусдын төлөө үйлчлэхэд ашиглаарай.

Тав
Үргэлж авахын тулд бус
Харин хуваалцахын тулд зориулаарай.
Зургаа
Шүүмжлэн зангахад бус
Залбиран атгахад зориулаарай.

Долоо
Хөлсөө урстал тоглож наадахад бус
Хичээнгүй ажиллаж, хөдөлмөрлөхөд зориулаарай.

Найм
Бусниулж сарниулахад бус
Босгон байгуулахад ашиглаарай.

Ес
Автомат тоглоом, зурагтын товчлуур дарахад бус
Ариун ном уншин, эргүүлэхэд ашиглаарай.
Арав
Бурханы өгсөн гар учраас
Бурханы алдрын төлөө зориулаарай.


Гэр бүл-Аз жаргал сэтгүүлээс...
READ MORE - Гарын арван хууль

Saturday, August 21, 2010

Давчуу сэтгэл


Тосгоны нэгэн айлын гэрт найр болжээ.
Найр ид дундаа орох үеэр архи зөөж явсан нэгэн зарц
Гэнэт гар алдаж усан үзмийн дарс асгаад
Гэрийн хананд нэгэн толбо үлдээжээ.
Эзэн бухимдаж зочдоо аваад
Эндээс явж, бугын анд гарцгаая гэв.
Гэтэл нэгэн зочин явалгүй үлдэж
Гэнэ алдаж дарс асгасан зарцыг тайвшруулжээ.
Тэгээд бийр гаргаж ирэн толбо үлдсэн газар
Зураг зурж үлдээж гэнэ.
Гэтэл эзэн ангаас ирээд ихэд гайхав гэнэ.
Толбон дээр хөөрхөн цэцэг зуржээ.
Тэр зургаа "Хөөгдсөн буга" гэж нэрлэжээ.
Хүний амьдралд толбо заавал байдаг
Хүн бүр түүнийгээ бусдаас нууж амьдардаг
Харин хэн боловч агуу зураачтай учирвал
Хар толбо нь гайхамшигт бүтээл болж өөрчлөгдөх болно.


Гэр бүл-Аз жаргал сэтгүүлээс...
READ MORE - Давчуу сэтгэл

Friday, August 20, 2010

Албаар давхраа оруулж ирээд л...


Би сайхан хөлтэй хүүхэн биш. Үүнийг бүх хүн мэддэг. Тиймээс зарим сайхан хөлтэй эмэгтэйчүүдийг хараад бүдүүн булчинтай өөрийнхөө хөлийг толинд харахаар бүр их уур хүрдэг. Гэвч тахир дутуу, тэргэнцэртэй явдаг хүнтэй таарахдаа, өөрийнхөө цагаан манжин шиг бүдүүн хөлийг хараад баярлах сэтгэл төрдөг юм.
Сайхан хөлтэй хүүхнүүд шиг очих очихгүй газраар яваад байхгүй зүгээр ч юм шиг. Тийм биш гэж үү?

Би сайхан нүдтэй хүн биш. Нэг хэсэг давхраатай хөөрхөн нүд хараад, өөрийнхөө нүдэнд гараараа давхраа оруулж, "ийм байсан бол хөөрхөн байхгүй юу" гээд л ганцаараа ярьдаг байлаа. Гэвч хараагүй хүнтэй уулзаад, давхраагүй ч гэсэн юм хардаг нүдтэйдээ баярлах болсон. Тэд нарын хүсэж байгаа номыг уншиж, бичлэг тавьж, бас дуу хурааж байхдаа тэдний нүд нь болж өгөхдөө давхраа ямар хамаатай юм бэ гэж бодох болсон. 

Нүд хөлнөөс гадна дуу хоолой ч гэсэн адилхан. Гоё дуулдаг хүнийг хараад атаархдаг байсан. Эмнэлэгт ажилладаг байхад өвчин зовлондоо шаналсан өвчтөнүүдэд магтаалын дуу дуулж өгөхийг үнэхээр их хүсдэг байлаа. Гэвч солгой, бүдүүн хоолойгоор дуулбал бүр их зовоох юм шиг санагдаж, тэгэх болгондоо Бурханаас сайхан дуу хоолой өгөөч гэж чин сэтгэлээсээ гуйдаг байж билээ. Удаан хугацааны турш ямар ч хариулт авсангүй. Хоёр гурван хүний өмнө гарвал ичээд юу ч хийж чаддаггүй байлаа. Гэвч хэсэг хугацааны дараа хэлгүй хүмүүстэй уулзав. Хэдийгээр миний дуу хоолой галууных шиг баргил бүдүүн боловч чанга дуугаар магтаалын дуу дуулж чаддагтаа хичнээн их баярласан гээч. Хэлгүй хүн ярьж ч, сонсож ч чадахгүй шүү дээ. Муухай хоолойтой ч гэсэн тэдний чих, дуу хоолой болж тус болсондоо, тэдний зовлонгоос хуваалцсандаа хичнээн их баярласан гээч. Гоё сайхан хоолойтой болоод гэм нүгэл үйлдсэнээс өөрийгөө захирч, хэрэгтэй үед хэрэгтэй үг хэлж, дуу хоолойгоо залбиралд зориулахад хичнээн сайхан гээч. Хэлгүй, дүлий хүмүүстэй уулзсанаасаа хойш хоолойгоо голохоо больж, бүр эсрэгээр дохионы хэл сурч, тэдний хэл, чих нь болох болсон.

Би бүдүүн хөл, давхраагүй нүд, солгой хоолой, бас дээр нь бусдын хамгаалалт хэрэггүй эр хүнийх шиг бадриун хүчтэй гартайдаа баярлаж эхэлсэн. Хараагүй хүүхдүүд миний гарыг барингаа "Эгч ээ, та бүдүүн юм аа" гэхэд нь би "Үгүй" гэж зүтгэдэг. "Үгүй ээ, гар минь л бүдүүн байхгүй юу даа /үнэндээ бүх биеэрээ бүдүүн л дээ/ гэдэг. Гэсэн ч хүүхдүүд намайг бүдүүн гэж боддог.

Эр хүнийх шиг гараа харахаар уур хүрдэг боловч бүдүүн боловч эрүүл гар минь гэж бодох болсон. Олон цагаар дохионы орчуулга хийсэн ч ерөөсөө өвддөггүй, түүгээр ч зогсохгүй тархины харвалттай хүмүүсийг тэргэнцэрт суулгаад түрэхэд хэрэг болдог хүчирхэг гартай гэж боддог.

Гэрлэхийн өмнө өөртөө уур хүрээд хоолоо хасаж, бус ус уухгүй байж үзлээ. Гэвч миний сул талууд эсрэгээрээ хүчирхэг талууд минь байжээ. Би өөрийгөө тэгж үзэхгүй л бол хэн намайг муухай биетэй гэж бодох билээ дээ. Одоо би өөртөө итгэлтэй амьдарч байгаа. 

Үнэндээ тахир дутуу, тэр нь бүр хүндэрсэн тахир дутуу хүмүүс хичнээн баяр хөөртэй амьдардаг гээч. Тэд надад бүтээлийн зүй тогтлыг ойлгуулж өгсөн. Үнэндээ гадаад төрхөөсөө болоод бүхий л амьдралынхаа туршид өөрийгөө бусдаас доогуур үзэж амьдрах хэрэггүй биз дээ. Сайхан хүн гэж туранхай, сайхан хөлтэй, давхраатай алаг нүдтэй байхаас илүү дотоод сэтгэл нь сайхан хүнийг хэлдэг юм.


Гэр бүл-Аз жаргал сэтгүүлээс...
READ MORE - Албаар давхраа оруулж ирээд л...

4 8 12




Өдөрт 4 удаа тэврэлдэх нь амьдрах хүчийг бий болгож,
Өдөрт 8 удаа тэврэлдэх нь аз жаргалаа хадгалах хүч болж
Өдөрт 12 удаа тэврэлдэх нь бие биедээ өсөж хөгжихөд нь тус болно.

Нэг удаа
Хоёр удаа
Гурван удаа
Цээж цээжээрээ нийлэхэд сонсогдох чиний халуун зүрхний цохилтонд
Дотроо хадгалсан өнгөрсөн өдрүүдийн зовлон шаналал,
Аман дотор эргэлдэж, гадагш гараагүй үлдсэн үгнүүд хайлан урсах мэт болно.

Аз жаргал гэдэг
Их юмтай хүн бага юмтай нэгэнд туслах биш.
Эргээ даган урсах голын ус мэт
Энгэртээ байгаа халуун сэтгэлийг хуваалцах үед
Аз жаргал бялхан урсана.

Мартаж орхисон тэр л халуун дулаанаар
Яг одоо энэ мөчид
Таныг би тэврэхийг хүснэ.


Гэр бүл-Аз жаргал сэтгүүлээс...
READ MORE - 4 8 12

Хайранд хадгалах хугацаа байхгүй


"Та ямар талх хайж байна вэ?"
Дэлгүүрт орж ирээд 20 минут орчим болсон хэрнээ бараануудыг нэг нэгээр нь авч үзэн, буцааж тавьж байгаа нэгэн залууг дэлгүүрийн эзэн тэвчиж тэвчиж байгаад асууж орхисон нь энэ байв. Тэгтэл нөгөө залуу
"Хадгалах хугацааг нь харсан юм. Хадгалах хугацаа нь дууссан талх зарж байна уу л гээд..."
"Хадгалах хугацаа нь өнөөдөр дуусах хэдэн талх байгаа тул санаа зоволтгүй идэж болно оо."
"Аан тийм үү?"
Ямар ч учир шалтгаангүй юм ярьж байгаа залууг сайтар харвал бохир заваан харагдав. Түүнээс муухай үнэр ханхалж байсан боловч дэлгүүрийн эзэн түүнийг хөөсөнгүй.
Цагийн зүү шөнийн 12 цагийг заахад нөгөө залуу нэг талх аван лангуун дээр тавилаа. Тэгээд цагийн зүү 12-ын тоог өнгөрөнгүүт тэр үеийг хүлээж байсан мэт талхаа аван касс руу дөхөж очсоноо гэнэт гадагш гүйн зугтав. 
Тэрээр гүйж гарахдаа шурган унав. Гэнэт түүний мөрөн дээр нэг хүн гараа тавилаа. Эргээд хартал дэлгүүрийн эзэн зогсож байв. Айж сандарсан залуу авсан талхаа гаргаж өгөн
"Уучлаарай. Хэдэн өдөр юу ч идээгүй болохоор хулгайлсан юм. Шөнийн 12 цаг өнгөрчихсөн юм чинь энэ талхны хугацаа нь дуусчихсан биз дээ?" гэж хэллээ.
Харин дэлгүүрийн эзэн халааснаасаа нэг ууттай сүү гаргаж өгөөд ингэж хэлжээ.
"Залуу минь, хайранд хадгалах хугацаа гэж байдаггүй юм. Үүнийг бас уугаарай."


Гэр бүл-Аз жаргал сэтгүүлээс...
READ MORE - Хайранд хадгалах хугацаа байхгүй

Monday, August 9, 2010

Та миний хавар

Би хоёр ээжтэй. Намайг төрүүлээд нэг сарын дараа энэ дэлхийг орхин одсон жинхэнэ ээж, намайг өсгөсөн хойд ээж. Жаахан байхдаа хойд ээжийгээ төрсөн ээжийгээ гэж бодон тэврүүлж, эрхэлдэг байлаа. Дараа нь үнэнийг мэдээд аз жаргалтай байсан амьдрал маань бага багаар хэцүү болж эхэллээ.
Нэгэн өдөр ээжийн бэлдэж өгсөн хоолыг нээтэл дотор нь нэг захиа байв. Уур хүрээд захиаг нь уншилгүй цүнхэндээ хийж орхилоо. Хойд ээжийг надад сайн хандах бүрт миний уур хүрч байв. Цэцэг дэлгэрсэн нэгэн хаврын өдөр хойд ээж тосгоны хэдэн эгч нартай нэг хоногоор зугаалахаар явлаа. Гэрийнхэнтэйгээ оройн хоолоо идэж байтал утас дуугарлаа. Утсаар ярьж байсан аавын царай барайж орхив. Ээж автомашины ослоор нас барсан байлаа. Ээжийг мөн эсэхийг шалгаж үзсэний дараа ээжийгээ тэнгэрийн улс руу үдэв.
Оршуулгын ажил дууссаны дараа гэртээ ирээд ус алдсан 00-ын өрөөний усыг хаангаа би ч гэсэн хаагдаж байгаа ус адил нулимсаа гаргахгүйг хичээж байлаа. Ээжийн хоосон орон зай... Гэнэт захидал санаанд орж, цүнхнээсээ гарган уншив.

"Хайрт хүү минь, дараа эсвэл нэзээ нэгэн цагт чиний сэтгэлд миний орох орон зай гарвал өмнөх шигээ чанга дуугаар "ээж ээ" гэж дуудаж чадах уу? Тэр хүртэл ээж нь хүлээнэ. Сэтгэлээ өвтгөж, шаналахгүйгээр бие биеэ хайрлавал сайнсан."

Ээжийг минь авч одсон тэр хаврыг би ийнхүү зүйрлэлээ. Хаврын нэгэн дулаахан өдөр та миний сэтгэлийн гүнд орж ирсэн билээ.


Гэр бүл-Аз жаргал сэтгүүлээс...
READ MORE - Та миний хавар

Сэтгэлийн цэцэрлэгээ арчилдаг хүн

Шоронд орж ирээд удаагүй нэгэн хоригдол байжээ. Тэндээс хэзээ гарахаа ч мэдэхгүй, тийм жижигхэн өрөөнд юу хийхээ ч мэдэхгүй байсан тэрээр харгалзагчдаа нэгэн хүсэлт тавив. 
"Ямар ч асуудал гаргахгүй тул шоронгийн хашаанд нэг жижигхэн цэцэрлэг хийхийг зөвшөөрөөч."
Ажилд ороод удаагүй байсан харгалзагч түүнийг нь зөвшөөрчээ. 
Тэгээд тэр эхлээд арчилгаа багатай боловч сайн ургадаг чинжүү, сонгино тарьжээ. Үр тариад ургаж байгааг нь харан сэтгэл хангалуун байдлыг олж авдаг байв. Тэгээд дараа жил нь янз бүрийн сарнай цэцэг тарьж, бас жижиг бут модны үр хүртэл суулгалаа. Түүнээс хойш хоёр жилийн турш цэцэрлэгээ сайтар арчилж гэнэ. Тэгээд нэг зүйлийг ухаарсан байна.

"Ингэж үр тарьсныхаа дараа түүнийг ажиглан харж, үр дүнг нь хардаг цэцэрлэгчийн ажил эгэл жирийн боловч маш их урам зориг, баяр баясгалан өгдөг. Тийм ээ, хэдийгээр би одоо эрх чөлөөгүй боловч энэ цэцэрлэгийг арчилж байгаатай адил өөрийгөө ч гэсэн арчлах хэрэгтэй юм байна."

Шоронгийн хашаан дахь жижигхэн цэцэрлэгт янз бүрийн зүйл тарьдаг байсан тэрээр 17 жилийн дараа тэндээс суллагджээ. Тэгээд 1993 онд Нобелийн шагнал хүртсэн байна. Тэр бол Өмнөд Африкийн анхны хар арьст ерөнхийлөгч Нелсин Мандилла юм.


Сургамжит өгүүллэг 3-аас...
READ MORE - Сэтгэлийн цэцэрлэгээ арчилдаг хүн

Wednesday, August 4, 2010

Аль хэдийн төлчихсөн


Анагаахын нэгэн ядуу оюутан хэдэн ном тэвэрсээр хуучин номын дэлгүүр лүү гүйн одлоо. Хэдийгээр хайртай номнууд нь байсан боловч зарахгүй л бол хоосон хонохоос өөр аргагүй байсан учир яах ч арга байсангүй. Гэвч хуучин номыг нь худалдан авдаг байсан номын дэлгүүрийн эзэн үүдээ хаасан байлаа.

Маш их өлсөж, цангаж байсан тэрээр ямар ч хамаагүй айлд орж, өлссөн гэдсээ дүүргэе гэж бодов. Ийнхүү шийдээд нэгэн айлд ортол өөрөөс нь дутахгүй ядуу айл байлаа. Нэгэн бяцхан охин гэрээ хараад үлдсэн байв. Зүгээр буцаад явах уу хэмээн эргэлзэж байснаа ямар ч хамаагүй идэх юм байвал өгөөч гэж гуйжээ. Бяцхан охин гал зуухны өрөөнөөсөө нэг шилтэй сүү авчирч тэр оюутанд өгөөд,
-Манай ээж ажилдаа явахдаа намайг уугаарай гэж үлдээсэн юм. Жаахан боловч танд өгье" гэлээ.
Анагаахын оюутан сүүг авах тэрхэн мөчид бяцхан охины халуун сэтгэлийг мэдрэв. Тэр үнэхээр сайхан сэтгэлтэй охин байлаа.
"Баярлалаа. Нэрээ гэрийнхээ хаягтай бичээд өгч чадах уу?" гэж нөгөө оюутан хэлэв.
Үүнээс хойш хэдэн жил өнгөрчээ.

Нэгэн эмэгтэй хүнд өвчнөөр өвдөж, эмнэлэгт хэвтэн, хагалгаа хийлгээд гарах болжээ. Түүний охин ээжийгээ эдгэрсэнд үгээр хэлэхийн аргагүй баярлаж байсан боловч асар их үнэтэй эмчилгээний төлбөрөөс болж сэтгэл нь үнэхээр зовж байв. Тэгээд эмчилгээний төлбөрийн хуудсыг автал дээр нь ингэж бичсэн байжээ.
"Эмнэлгийн ор, хоолны төлбөр ба хагалгааны үнийг нэг шил сүүгээр төлсөн."
READ MORE - Аль хэдийн төлчихсөн